… διακυβέρνηση κοινότητας ανοικτού λογισμικού και πώς το νόμιμο μπλέκεται με το ηθικό

του Τάκη Μπουγιούρη*

Η παγκόσμια κοινότητα του WordPress εξακολουθεί να είναι εδώ και εβδομάδες ανάστατη από τη διένεξη που έχει ενσκήψει ανάμεσα στο Matt Mullenweg και την εταιρεία του, την Automattic, ενάντια στη WPEngine με τον ισχυρισμό ότι η τελευταία παραβιάζει το εμπορικό σήμα “WordPress” αλλά και πολύ παρασκήνιο γύρω από αυτό. 

Σκοπός του παρόντος άρθρου είναι να καταγράψει τη συνέχεια της διένεξης αυτής αλλά και να δώσει περισσότερες πληροφορίες για το παρασκήνιο, ώστε να γίνουν αντιληπτές οι προεκτάσεις της. Περισσότερα για την αρχή και την ουσία του πράγματος μπορεί κανείς να διαβάσει στο πρόσφατο άρθρο μου στον “Ελληνικό Οργανισμό για το ΕΛ/ΛΑΚ” με τίτλο “WordPress και ζητήματα διακυβέρνησης μιας open source κοινότητας… υπό το πρίσμα της διένεξης ανάμεσα στο Matt Mullenweg με την WPEngine”. Ακόμη περισσότερα στο αναλυτικό ιστορικό που τηρεί το γνωστό και έγκριτο στον κόσμο του WordPress newsletter The WP Minute αλλά και στο πιο συνοπτικό ιστορικό  WordPress vs. WP Engine Dispute Timeline. 

Ο Matt δηλώνει στο The Verge “WordPress.org just belongs to me”.

Σύντομη αναδρομή ως τώρα

Εν ολίγοις, για να γίνουν κατανοητά τα υπόλοιπα: 

• Ο Matt επέλεξε τη σκηνή του WordCamp US 2024 και την κεντρική ομιλία την οποία κάνει παραδοσιακά στο κλείσιμο των μεγάλων συνεδρίων της κοινότητας του WordPress, όπως το WordCamp Europe, για να ξεκινήσει δημόσια και ανοιχτά μια πρωτοφανή και κατά μέτωπο επίθεση στη WPEngine και το ιδιωτικό κεφάλαιο, συγκεκριμένα τον επενδυτή της, τη Silver Lake, το οποίο θεωρεί πως απομυζά το ανοιχτό λογισμικό χωρίς να ανταποδίδει όσα θα όφειλε. 
• Στην πορεία αυτή ο Matt, μέσω της εταιρείας του, της Automattic, η οποία έχει αποκλειστικό δικαίωμα διαχείρισης του WordPress trademark, απαιτεί το 8% του τζίρου της WPEngine, ενώ η τελευταία αυτή απαντά πως θα κινηθεί νομικά. 
• Ο Matt εντωμεταξύ δίνει την εντύπωση ότι δεν υπολογίζει παράπλευρες απώλειες, έχει ξεκινήσει μια προσωπική σταυροφορία και ζητά από τους πάντες να πάρουν θέση με αμφισβητήσιμες μεθόδους. 

Σημαντικές λεπτομέρειες παρασκηνίου: 

• Η WPEngine είναι ίσως από τους μεγαλύτερους ανταγωνιστές της Automattic, της εταιρείας του Matt στις υπηρεσίες του WordPress hosting, με πολύ μεγάλα ποσοστά ανάπτυξης τα τελευταία χρόνια. Η Automattic ήταν επενδυτής σε αυτήν από το 2011 μέχρι το 2018.
• Επιπλέον, η Automattic έχει αντιγράψει όλα τα πρόσθετα και τα θέματα του επίσημου αποθετηρίου του WordPress στις υποδομές της υπηρεσίας της, το WordPress.com, και τα παρουσιάζει λίγο πολύ ως δικές της παροχές, παραποιώντας τις αναφορές στο αποθετήριο της κοινότητας, το WordPress.org, και αφαιρώντας τους συνδέσμους στους αρχικούς δημιουργούς. 

Από την επιστολή διαμαρτυρίας/όχλησης της WPEngine.

Ο Matt είχε υποσχεθεί “καμένη γη”

Και προς αυτή την κατεύθυνση φαίνεται ότι προσπαθούν να οδηγήσουν οι πράξεις του επιβεβαιώνοντας τις υποψίες ότι προσπαθεί να κυριαρχήσει στο τεράστιο οικοσύστημα των εργαλείων και υπηρεσιών που έχει δημιουργηθεί γύρω από την πλατφόρμα του WordPress. 

Στις 25 Σεπτεμβρίου 2024 είχε απαγορεύσει την πρόσβαση στα αποθετήρια του WordPress στους servers της WPEngine, αποκόπτοντας έτσι τα 250.000 πελατών της, με 1.500.000 εγκαταστάσεις από τη λήψη τόσο νέων προσθέτων και θεμάτων αλλά και τη λήψη ανανεώσεων, ακόμη και ασφαλείας. Μετά τη σχετική κατακραυγή έδωσε μια περίοδο χάριτος λίγων ημερών και η WPEngine ανακοίνωσε ότι έστησε μια νέα, δική της, αντίστοιχη υποδομή για υποστηρίξει τους πελάτες της. 

Σημαντική λεπτομέρεια: 

Η παραπάνω ανακοίνωση αυτή εμφανίστηκε στο διαχειριστικό κάθε εγκατάστασης WordPress στον πλανήτη, συμπεριλαμβανομένων των πελατών της WPEngine, μιας και υπάρχει εκεί προεπιλεγμένο μια μικροεφαρμογή με τα νέα της κοινότητας του WordPress. 

Παράλληλα, μέσω των καναλιών της κοινότητας του WordPress ξεκινά μια καμπάνια ενημέρωσης με προσφορές για να απομακρύνει κανείς τις ιστοσελίδες του από τη φιλοξενία της WPEngine αρχικά με μια ανακοίνωση που προτείνει μια άλλη εταιρεία, την Pressable, η οποία ανήκει στην Automattic, και αργότερα με μια άλλη ανακοίνωση που προτείνει το WordPress.com, το WordPress VIP και την Pressable, όλα έργα της Automattic και τη Bluehost, η οποία χρησιμοποιεί το WPCloud, το οποίο είναι κι αυτό της έργο της Automattic. Μετά από φασαρία που έγινε στα social media για το πως προωθούνται συμφέροντα μιας και μόνο εταιρείας, και μάλιστα συμφερόντων του Matt, μέσα από τα κανάλια της κοινότητας, προστέθηκαν δύο ακόμη εταιρείες στη λίστα αυτή, η Dreamhost και η Nexcess. 

Η αγωγή της WPEngine

Στις 2 Οκτωβρίου 2024 η WPEngine καταθέτει αγωγή ενάντια στο Matt και την Automattic αναφέροντας κατηγορίες για εκβιασμό (όταν το καλοκαίρι τους ζητούσε επίμονα και με απειλές πως το θέμα θα πάρει δημοσιότητα να πληρώσουν για το σήμα κατατεθέν WordPress ή να συνεισφέρουν περισσότερα στην κοινότητα), για εκβιασμό υπαλλήλων της (όταν ζητούσε επίμονα και με τις ίδιες απειλές στη CEO της WPEngine Heather Brunner να προσληφθεί στην Automattic), για πρακτικές αντίθετες με τον ανταγωνισμό (όταν χρησιμοποιεί την ισχύ της στην κοινότητα του WordPress για να της αποσπάσει πελάτες) για ζημιές έμμεσες και άμεσες που η δυσφήμιση αυτή της προκαλεί. 

Η Automattic απαντά ότι οι ισχυρισμοί της WPEngine είναι ανυπόστατοι και ότι θα αμυνθεί με κάθε νόμιμο τρόπο, υπερασπιζόμενη το ανοιχτό λογισμικό και τις βασικές αρχές και σκοπούς του WordPress που είναι “democratising publishing”, δηλαδή σε ελεύθερη μετάφραση να εκδημοκρατίσει τη δυνατότητα δημοσίευσης της πληροφορίας. 

Παράλληλα ο Matt ανακοινώνει ένα “alignment offer”, μια πρόταση ευθυγράμμισης, στους υπαλλήλους της εταιρείας του για να ξεκαθαρίσει εσωτερικά το τοπίο. Όποιος θέλει μένει και όποιος διαφωνεί με τα όσα συμβαίνουν φεύγει παίρνοντας είτε 6 μήνες μισθών αποζημίωση είτε $30.000 (ό,τι από τα δύο είναι μεγαλύτερο). Ως αποτέλεσμα 159 υπάλληλοι της Automattic φεύγουν μαζικά, δηλαδή το 8,4% της εταιρείας. Λίγες μέρες πιο μετά διαρρέει η πληροφορία ότι ακόμη περισσότεροι θέλουν να φύγουν από την Automattic και ότι ο Matt τους κάνει μια πιο γενναιόδωρη μα και λακωνική πρόταση για 9 μήνες αποζημίωσης (“I will simply reply yes”). 

Μαζί με αυτούς που φεύγουν από την Automattic είναι και η εκτελεστική διευθύνουσα του έργου, Josepha Haden Chomposy, η οποία αποχωρεί χωρίς θόρυβο και με μηνύματα ευχαριστίας προς την κοινότητα, που όμως αντηχούν πολύ έντονα. 

Αίσθηση προκαλεί εντωμεταξύ στον κόσμο του ανοιχτού λογισμικού η ανάρτηση του David Heinemeier Hansson, δημιουργού της δημοφιλούς Ruby on Rails και ιδιαίτερα αναγνωρίσιμου προσώπου στον κόσμο του ανοιχτού λογισμικού, με τίτλο “Automattic is doing open source dirty” (“Η Automattic χρησιμοποιεί το ανοιχτό λογισμικό βρώμικα”), στην οποία κατηγορεί το Matt για το πώς έχει ενορχηστρώσει το γαϊτανάκι της εταιρείας του, του WordPress Foundation, της κοινότητας του WordPress και του εμπορικού σήματος WordPress, ώστε τελικά να ωφελείται η Automattic. 

Συγκεκριμένα αναφέρει (σε ελεύθερη μετάφραση): 

Οι απαιτήσεις της Automattic για το 8% του τζίρου της WPEngine επειδή δε “συνεισφέρει” στο WordPress είναι μια κατάφωρη παραβίαση των αρχών του ανοιχτού λογισμικού και της άδειας GPL. Η Automattic παρεκτρέπεται και η δυνητική ζημιά σε όλο τον κόσμο του ανοιχτού λογισμικού επεκτείνεται πολύ πέρα από το ίδιο το WordPress. […] Είναι ακόμη πιο εξωφρενικό ότι η Automattic επέλεξε τα εμπορικά σήματα ως μέθοδο για να πιάσει τον “Al Capone” της όταν μέχρι το 2018 ήταν εν μέρει ιδιοκτήτες της WPEngine, πριν πουλήσουν το μερίδιό τους στη Silver Lake!

Ο Matt αρχικά του απαντάει με ανάρτηση στο blog του, φανερά εκνευρισμένος, επιτιθέμενος λίγο έως πολύ προσωπικά. Εν μέσω διαφόρων άλλων ισχυρισμών ότι δεν είναι και τόσο επιτυχημένος και ότι δεν έχει πλουτίσει αρκετά από αυτά που έχει κάνει, ενώ υπερηφανεύεται ότι ο κώδικας του WordPress είναι φανερά μεγαλύτερος σε έκταση από αυτόν της Ruby! Μια μέρα μετά κατεβάζει αυτή του την ανάρτηση και ανεβάζει νέα πιο ήπια, αναγνωρίζοντας τον εκνευρισμό του, αλλά μην υποχωρώντας στις απόψεις του ούτε εκατοστό. 

Χρησιμοποιώντας επιθετικά τα κανάλια της κοινότητας του WordPress

Στις 9 Οκτωβρίου 2024 οι ενεργοί συμμετέχοντες στην κοινότητα του WordPress ανακαλύπτουν ότι, για να συνδεθούν πλέον στο WordPress.org, όπου βρίσκεται μεγάλο μέρος της δουλειάς τους (πρόσθετα, θέματα, μεταφράσεις, φόρουμ υποστήριξης, νέα, συζητήσεις, ομάδες εργασίας κλπ) πρέπει να αποδεχθούν ότι “ I am not affiliated with WP Engine in any way, financially or otherwise”. Μάλιστα το κουμπί ελέγχου πίσω από αυτή την αποδοχή έχει ονομαστεί στον HTML κώδικα της σελίδας σύνδεσης ως “login-lawsuit”. 

Ατελείωτες συζητήσεις ξεσπούν στο Slack της κοινότητας του WordPress και στα social media σχετικά με το τι σημαίνει αυτό ακριβώς και γιατί αναφέρει συγκεκριμένα το “any affiliation”. Σχολιάζεται το γιατί ζητούνται τέτοια προσωπικά και εμπορικά δεδομένα από αυτούς, εγείροντας ταυτόχρονα και ζητήματα ιδιωτικότητας λόγω του ΓΚΠΔ (GDPR). Ο Matt και όσοι διαχειρίζονται αυτά τα κανάλια απαντούν σχεδόν κλινικά χωρίς να δίνουν εξηγήσεις ή ακόμη και ειρωνικά παροτρύνοντας αυτούς που απορούν να απευθυνθούν στους δικηγόρους τους ή τη WPEngine. 

Η κοινότητα του WordPress αισθάνεται για μια ακόμη φορά ότι βρίσκεται ανάμεσα σε μια διένεξη που δεν είναι δική της και ότι μάλιστα χρησιμοποιείται σε αυτή χωρίς να έχει πολλές δυνατότητες να αντιδράσει. Σε συνέντευξή του στην πασίγνωστη και δημοφιλή ενημερωτική ιστοσελίδα του χώρου της τεχνολογίας The Verge αναφέρει κυνικά “WordPress.org just belongs to me” (“Το WordPress.org ανήκει σε εμένα”).

Ο διάβολος κρύβεται στις λεπτομέρειες και αυτές αναδύονται ολοένα και περισσότερες. Οι οργανωτές των συνεδρίων του WordPress ανακαλύπτουν ξαφνικά ότι η αγορά εισιτηρίων για τα συνέδρια θα πρέπει από τώρα και στο εξής να περνάει μέσα από λογαριασμό που θα φτιάχνουν οι συμμετέχοντες στο WordPress.org, αυτό το WordPress.org, στο οποίο για να κάνει κάποιος πλέον είσοδο θα πρέπει να αποκηρύσσει κάθε “affiliation of any kind” (αφήνεται εδώ αμετάφραστο γιατί ποτέ δε δόθηκαν επαρκείς εξηγήσεις σχετικά με το τι ακριβώς εννοεί). 

Η “κατάληψη” του Advanced Custom Fields

Το Advanced Custom Fields (γνωστό στον κόσμο του WordPress και ως ACF εν συντομία) είναι από τα δημοφιλέστερα πρόσθετα του οικοσυστήματος. Προσδίδει δυνατότητες εξαιρετικής επεκτασιμότητας στην πλατφόρμα, μέσα από μια πλειάδα ειδικών πεδίων και συνδυασμών αυτών. Έχει πάνω από 2 εκατομμύρια δωρεάν εγκαταστάσεις και, κατά κοινή ομολογία, είναι από εκείνα τα καθοριστικά πρόσθετα που κάνουν την πλατφόρμα να αποτελεί ένα πλήρες σύστημα διαχείρισης περιεχομένου. Τα τελευταία χρόνια όμως έχει αποκτηθεί και συντηρείται από τη WPEngine! Διαθέτει ελεύθερη έκδοση στο WordPress.org και επί πληρωμή έκδοση στη δική του ιστοσελίδα. 

Όταν ξεκίνησε η διένεξη ο Matt έκανε μια ανάρτηση στο Slack της κοινότητας του WordPress ρωτώντας τους συμμετέχοντας πώς θα τους φαινόταν η ενσωμάτωση αυτού του πρόσθετου στον πυρήνα του WordPress. Δε δήλωσε τις ακριβείς προθέσεις του και έγινε μια συζήτηση για το θα σήμαινε κάτι τέτοιο και αν θα είχε νόημα δεδομένου ότι η ομάδα που το συντηρεί βρίσκεται σε μια εταιρεία με την οποία ο Matt έχει ανοιχτούς λογαριασμούς. Οι απαντήσεις του ήταν γενικές, αόριστες και στο πνεύμα του ότι “είναι GPL, μπορούμε να κάνουμε ό,τι θέλουμε”. 

Στις 11 Οκτωβρίου 2024 ανακοινώνει στο WordPress.org ότι “Forking is beautiful”, δηλώνοντας δηλαδή εμφατικά ότι είναι όμορφο να αξιοποιεί κανείς την ελευθερία που του δίνει η άδεια λογισμικού που χρησιμοποιεί το WordPress, η GPL, να παίρνει ένα κομμάτι κώδικα, να το επεξεργάζεται και να το δημοσιεύει πάλι υπό την ίδια άδεια (“fork”). Κάτι τέτοιο άλλωστε διατρανώνεται εξαρχής στις περίφημες τέσσερις ελευθερίες που στηρίζει ως ζητήματα αρχής το ίδιο WordPress: ελευθερία να εκτελείς το λογισμικό, να το μελετάς, να το επεξεργάζεσαι και να το αναδιανέμεις. 

Λίγο νωρίτερα, στις 5 Οκτωβρίου 2024, η Automattic ανακοινώνει ότι βρέθηκε μια αδυναμία ασφάλειας στο πρόσθετο αυτό (ACF). Το ανακοινώνει ανοιχτά μέσα από τον Twitter/X λογαριασμό της, παραβιάζοντας την αρχή υπευθυνότητας που ορίζει ότι οι ευπάθειες, όταν ανιχνεύονται, ανακοινώνονται μόνο σε έμπιστες βάσεις δεδομένων ασφαλείας και στους δημιουργούς του έργου που τις αφορούν, ώστε αυτοί να τις διορθώσουν προτού γίνουν ευρέως γνωστές. Λίγο μετά η ανακοίνωση αυτή διαγράφεται από το λογαριασμό της Automattic. Η ευπάθεια καθαυτή γενικά κρίνεται ως ήσσονος σημασίας. 

Όμως η ομάδα του ACF δεν έχει πλέον καμία πρόσβαση στο αποθετήριο του WordPress.org για να μπορέσει να ανεβάσει τις απαραίτητες διορθώσεις, γιατί οι λογαριασμοί των μελών της εκεί έχουν απενεργοποιηθεί από τις 25 Σεπτεμβρίου! Το πρόσθετο, με μια δόση υπερβολής, μπορεί να θεωρηθεί ανασφαλές και παρατημένο. 

Στις 12 Οκτωβρίου, μια μέρα μετά δηλαδή από την ανακοίνωση για την ομορφιά του “fork”, ημέρα Σάββατο, ο Matt ανακοινώνει στο Slack της κοινότητας ότι “We are forking ACF”. Στο WordPress.org ανακοινώνεται ότι η ομάδα ασφαλείας της κοινότητας, αναφερόμενη στο άρθρο 18 των κανόνων που διέπουν το αποθετήριο σχετικά με την ασφάλεια, αναλαμβάνει η ίδια το πρόσθετο αυτό και το μετονομάζει σε Secure Custom Fields. 

Αξίζει να αναλογιστούμε λίγο πιο προσεκτικά τι συνέβη εδώ: 

1. Αρχικά, η ομάδα του ACF, δηλαδή της WPEngine, αποκλείεται από την πρόσβαση στο αποθετήριο που φιλοξενεί το plugin της, με αφορμή τη διένεξη που έχει ο κάτοχος του εμπορικού σήματος WordPress με την ευρύτερη εταιρεία. 
2. Η εταιρεία αυτή είναι από τους μεγαλύτερους ανταγωνιστές του διαχειριστή του αποθετηρίου, της Automattic, στο χώρο του WordPress hosting. 
3. Έπειτα το πρόσθετο παρουσιάζεται να έχει κάποια ευπάθεια. 
4. Η ομάδα του προσθέτου δεν έχει όμως πρόσβαση να ανεβάσει διορθώσεις. 
5. Ο υπεύθυνος του αποθετηρίου παίρνει στον έλεγχό του το πρόσθετο αυτό, του αλλάζει όνομα, κρατά στην κυριότητά του τις πάνω από 2 εκατομμύρια εγκαταστα΄σεις, τις βαθμολογίες των χρηστών του, τις συζητήσεις στο φόρουμ βοήθειας, τις μεταφράσεις του. Τα πάντα. 
6. Οι απανταχού χρήστες του WordPress αλλά και οι ίδιοι οι πελάτες της WPEngine το μαθαίνουν αυτό, εκτός των άλλων, και από τη σχετική μικροεφαρμογή στον πίνακα διαχείρισης των εγκαταστάσεών τους. 
7. Ταυτόχρονα, επειδή θεωρείται κρίσιμη κίνηση ασφάλειας, ενεργοποιείται η αυτόματη ενημέρωση του προσθέτου στις εγκαταστάσεις των χρηστών που το διαθέτουν. Έτσι αυτοί βρίσκονται από τη μια μέρα στην άλλη να έχουν εγκατεστημένο ένα πρόσθετο με ένα νέο όνομα. Πολλοί αντιμετωπίζουν προβλήματα συμβατότητας. 
8. Η WPEngine ανακοινώνει άμεσα τρόπο να επανέλθουν οι χρήστες του ACF στη δική της γραμμή ανανεώσεων. 

Ο κόσμος του ανοιχτού λογισμικού και του WordPress γενικότερα βοά από αυτή την κίνηση. Γίνεται λόγος για “κατάληψη” του προσθέτου και για επίθεση τύπου εφοδιαστικής αλυσίδας (“supply chain attack”). Ο David Heinemeier Hansson, σε νέα ανάρτησή του, αποκαλεί το Matt “τρελό βασιλιά” (“mad king”). Ο Gergely Orosz μιλά για “κλοπή ανοιχτού λογισμικού” (“open source theft”). 

Το γεγονός φαίνεται πρωτοφανές στον κόσμο του ανοιχτού λογισμικού και γίνονται παραλληλισμοί με άλλα οικοσυστήματα. Τι θα γινόταν αν η Microsoft αποφάσιζε να “καταλάβει” αποθετήρια του Github; Τι θα γινόταν αν το έκανε αυτό με το αποθετήριο του Node.js; Θεωρείται έτσι ότι τίθεται ένα πολύ άσχημο προηγούμενο συνολικά. 

Στις 18 Οκτωβρίου 2024 η WPEngine καταθέτει αίτηση προσωρινής διαταγής (“preliminary injunction”) ενάντια στο Matt και την Automattic, ζητώντας από την αμερικανική δικαιοσύνη να σταματήσουν όλες οι πράξεις που τη βλάπτουν από τους κατηγορούμενους αλλά και από όσους ενεργούν υπό τις οδηγίες τους ή σε συμφωνία μαζί τους (“all those acting at their direction or in concert with them”). Η κανονική δικάσιμος είναι για το Μάρτιο του 2025. 

Στις 19 Οκτωβρίου καταθέτει αίτηση επίσπευσης της εκδίκασης της προσωρινής διαταγής με αιτιολογίες που φαντάζουν πολύ εύλογες, όπως “This case involves WordPress, the open source software platform on which more than 40% of the entire world’s websites are built” (“Αυτή η υπόθεση αφορά το WordPress, την πλατφόρμα ανοιχτού λογισμικού στην οποία βασίζεται πάνω από το 40% των ιστοτόπων ολόκληρου του κόσμου”). Και το 40% των ιστοσελίδων του πλανήτη είναι πολύ σημαντικό για να τελεί υπό μια κατάσταση εκκρεμότητας. 

Aπό την αίτηση προσωρινής διαταγής της WPEngine

Αντίκτυπος στην κοινότητα

Ο αντίκτυπος την κοινότητα του WordPress είναι μέχρι στιγμής πολύ μεγάλος. Άνθρωποι που συνεισφέρουν είτε μέσω της Automattic είτε αυτόνομα έχουν αποσυρθεί ή έχουν αποσύρει πρόσθετα και θέματά τους. Η φήμη της πλατφόρμας στον υπόλοιπο κόσμο έχει πληγεί, ειδικά σε μια εποχή όπου αυτή προσπαθούσε να φανεί ανταγωνιστική στο ευρύτερο επιχειρηματικό πεδίο (“enterprise”) απέναντι σε άλλα συστήματα διαχείρισης περιεχομένου ανοιχτού κώδικα, όπως το Drupal. 

Επιπλέον οι απλοί συνεισφέροντες στην πλατφόρμα αλλά και οι υπάλληλοι της Automattic φοβο΄νται ότι μπορεί να εμπλακούν και οι ίδιοι στο νομικό σκέλος της διένεξης, μιας και ο Matt έχει εξαρχής δηλώσει στο Slack της κοινότητας στις 24 Σεπτεμβρίου ότι “anything you text or communicate regarding their abuse of the WordPress and WooCommerce trademarks, including on private DMs or channels in this Slack, could be part of a legal discovery process” (“οτιδήποτε επικοινωνήσετε με μηνύματα κειμένου ή άλλο τρόπο σχετικά με την παραβίαση των εμπορικών σημάτων του WordPress και του WooCommerce μπορεί να είναι μέρος της νομικής διαδικασίας”). 

Ταυτόχρονα πλήθος ανθρώπων που μέχρι τώρα συνεισέφεραν στο WordPress και εκφράζουν αντίθετες απόψεις με την ηγεσία ή γίνονται “ενοχλητικοί” αποκλείονται χωρίς εξηγήσεις από τα κανάλια της κοινότητας, από το Slack της, από το WordPress.org, από την επικοινωνία με τον επίσημο Twitter/X λογαριασμό της, ο οποίος συχνά απαντά τοξικά σαν κακομαθημένος και ενοχλημένος έφηβος. 

Πληθαίνουν οι φωνές που ζητούν αλλαγές στον τρόπο ηγεσίας και στη φιλοσοφία της ηγεσίας της πλατφόρμας γενικότερα, ώστε αυτή να διευρυνθεί πέρα από τα όρια ελέγχου και εξουσίας ενός ανθρώπου. Παραδείγματα:

• Joost de Valk
• Birgit Olzem
• Dries Buytaert
• Patricia Brun Torre
• Trent Lapinski
• WordPress Must Win
• Ο υποφαινόμενος

Παράλληλα με τις αποχωρήσεις, τις αντίθετες απόψεις και τις προτάσεις για αλλαγή διακυβέρνησης, κυκλοφορούν πολλές αναρτήσεις σχετικά με την φερόμενη ως αυταρχική συμπεριφορά του Matt απέναντι στους υπαλλήλους του, αλλά και σε άλλα μέλη της κοινότητας του WordPress από το παρελθόν. Μαζί έχουν έρθει στο φως και άλλες δύο μηνύσεις εναντίον για προσωπικά του θέματα, που μπορεί όμως να έχουν και ποινικό σκέλος, και εγείρουν ακόμα και ζητήματα όπως “τι θα γίνει με την πλατφόρμα αν αυτός συλληφθεί και δεν είναι σε θέση να ασκήσει τα καθήκοντά του”. 

Δε λείπουν και οι συζητήσεις για οικονομικά προβλήματα της Automattic, οι οποίες κάνουν λόγο για κινήσεις πανικού, καθώς η εταιρεία επιδιώκει ξαφνικά μετά από τόσα χρόνια χρήματα από το εμπορικό σήμα του WordPress και δείχνει  ότι προσπαθεί  να καταπνίξει τον ανταγωνισμό της με παράτυπες κινήσεις. 

Στις 20 Οκτωβρίου 2024 ο Matt ανακοινώνει ότι θα σταματήσει τις δημοσιεύσεις μέχρι η αίτηση προσωρινής διαταγής της WPEngine να εκδικαστεί. Επικαλείται την 1η Τροπολογία του Αμερικανικού Συντάγματος (“First amendment”) σχετικά με την ελευθερία το λόγου. Έχει το δικαίωμα να αρνηθεί να δημοσιεύσει οτιδήποτε δεν επιθυμεί, υπονοώντας τη συμμετοχή της WPEngine στα κανάλια της κοινότητας του WordPress (πχ επαναφορά του πρόσθετού της ACF στο WordPress.org). Δηλώνει έτσι μια τελική θέση μη υποχώρησης, επικαλούμενος ένα κείμενο που αντηχεί δυνατά στην αμερικανική ψυχή. 

Στις 21 Οκτωβρίου ο κώδικας δεοντολογίας της κοινότητας του WordPress επεκτείνεται ξαφνικά ώστε να περιλαμβάνει και τα προσωπικά μηνύματα των μελών. Το Slack της κοινότητας έχει μόλις προ ημερών αναβαθμιστεί με χορηγία της Salesforce σε πακέτο που να δίνει πρόσβαση εξαγωγής ακόμη και προσωπικών μηνυμάτων των χρηστών. Τέλος, η είσοδος σε αυτό αναβαθμίζεται ώστε να περνάει μέσα από την είσοδο του WordPress.org, αυτή με την αποκήρυξη του “affiliation of any kind” με την WPEngine. 

Ο Matt ανακοινώνει ότι “ I have no interest in seeing your DM’s, but WP Engine’s lawyers do, and this is required to comply […] everyone on this Slack is currently impacted by their discovery request” (“εγώ δεν έχω κανένα ενδιαφέρον στα μηνύματά σας σε αυτό το Slack, όμως οι δικηγόροι της WPEngine έχουν και είμαστε υποχρεωμένοι να συμμορφωθούμε […] όλοι στο Slack αυτό επηρεάζονται από το αίτημα τους. 

Επισήμως, ακόμη και ένας απλός συνεισφέρων στην κοινότητα, μπορεί να βρεθεί υπόλογος σε μια νομική αντιπαράθεση που δεν είχε ποτέ φανταστεί ότι είναι δυνατό να συμβεί! 

Η άποψη του γράφοντα

Είμαι ενεργό μέλος της κοινότητας του WordPress εδώ και πάνω από 10 χρόνια. Έχω αφιερώσει πολλή ενέργεια σε αυτό το έργο επειδή το πίστεψα και, αν γυρνούσα πίσω, θα το έκανα ξανά και πολύ ευχαρίστως. Μέσα σε όλο αυτό γνώρισα μερικούς εκπληκτικούς ανθρώπους. Θεωρώ πως έχω κερδίσει το δικαίωμα να μιλάω και να εκφράζω άποψη. 

Έχω γνωρίσει πολύ λίγο προσωπικά το Matt, αλλά τον έχω δει σε πάρα πολλές από τις αλληλεπιδράσεις του στην κοινότητα του WordPress. Καμιά φορά πράγματι φαντάζει σα να του λείπει η ενσυναίσθηση. Δεν είναι αυτό το σύνηθες. Παρολαυτά, όσο οξύμωρο κι αν ακούγεται αυτό, πιστεύω ότι είναι ένας βαθιά καλός άνθρωπος με αίσθηση σκοπού και προσωπικών αρχών. Είναι όμως η προσήλωσή του στο σκοπό του και η βεβαιότητά του για αυτό το σκοπό που λειτουργεί πλέον ενάντια τόσο στην πλατφόρμα του WordPress όσο και στην κοινότητά του. 

Ο Matt έστησε μέσα σε 20 χρόνια ένα απίστευτο οικοσύστημα ανθρώπων, εταιρειών, υπηρεσιών, και εργαλείων, χωρίς καν να χρειαστεί να το υλοποιήσει όλο μόνος του. Έδωσε το χώρο για να αναπτυχθεί αυτό οργανικά σχεδιάζοντας ένα απλό βασικό σύστημα, με χαμηλή καμπύλη εκμάθησης, με μικρό και ελαφρύ  πυρήνα αλλά και μεγάλη επεκτασιμότητα. Και αυτό δούλεψε. 

Ταυτόχρονα, μέσα σε αυτό το οικοσύστημα κυριαρχούσε πάντα η ανθρώπινη καλοσύνη και οι αρχές της ανοιχτότητας και της συμπεριληψιμότητας, με μεγάλο σεβασμό στην άδεια GPL και τα καλά που μας δίνει. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτού είναι το γεγονός ότι στα συνέδρια της κοινότητας, τα WordCamps οι χορηγοί ελέγχονταν για το αν τα προϊόντα τους συμβαδίζουν με τη GPL και υπάρχουν ακόμη και σήμερα τρανταχτά ονόματα της αγοράς που αποκλείονται (πχ Envato). Δεν είναι τυχαίο πως όλα αυτά τα χρόνια ισχυριζόμασταν ότι το μεγαλύτερο πλεονέκτημα του WordPress ήταν: η κοινότητά του και το οικοσύστημά του. 

Μικρές διαφωνίες που μπορεί να είχε κανείς κατά καιρούς μαζί του δεν είχαν σημασία. Η ηγεσία είναι ηγεσία και είναι δουλειά της να χαράσσει τη γενική στρατηγική. Με τις τελευταίες του όμως κινήσεις ο Matt πρόδωσε την εμπιστοσύνη στο ίδιο το ανοιχτό λογισμικό και τις νόρμες του. Πάνω σε αυτή τη διάρρηξη της εμπιστοσύνης αποκρυσταλλώνονται τώρα όλες ατέλειές του ως προσωπικότητα και συμπυκνώνονται  όλα τα παλιά παράπονα. 

Αλλά το οικοσύστημα πλέον είναι μεγαλύτερο από αυτόν και η απλή ανθρώπινη καλοσύνη δεν είναι αρκετή για να το κρατήσει σταθερό. Είναι κάτι που θα τολμούσα να ονομάσω ύβρη στην ηθική του ανοιχτού λογισμικού. 

Ίσως η περίπτωση αυτή να είναι η αφορμή για μια νέα εποχή στο WordPress, μια ενηλικίωση, με περισσότερη διαφάνεια και καλύτερο σύστημα διακυβέρνησης, που να μη βασίζεται σε ένα και μοναδικό σημείο εξουσίας και ένα και μοναδικό σημείο αποτυχίας (“single point of failure”). ‘Ισως να είναι το κομβικό σημείο για ένα μεγάλο σχίσμα. 

---

*Τάκης Μπουγιούρης
Web developer/Project manager @ Nevma
Twitter/X, FB,Linkedin, Website
μέλος της ελληνικής κοινότητας του WordPress