by: OSArena
Διανομές Linux υπάρχουν πολλές και παλιότερα ήταν ακόμα περισσότερες. Το γεγονός αυτό μπορεί να χαρακτηριστεί μόνο ως θετικό, άσχετα αν κατά καιρούς αρκετοί αναφέρουν πως είναι κακό και μπερδεύει. Κανέναν δε μπερδεύει, και όσοι το λένε είτε αδυνατούν είτε δε θέλουν να καταλάβουν τη φιλοσοφία του Linux και εν γένει του ΕΛ/ΛΑΚ, οπότε καλύτερα να παραμείνουν στο λειτουργικό σύστημα που χρησιμοποιούν -τα Windows, δηλαδή- και να ασκούν την κριτική τους στη Microsoft, αν μπορούν.
Ένα από τα είδη διανομών που μου αρέσει είναι οι λεγόμενες «μικρές» ή «μινιμαλιστικές». Έχω φιλοξενήσει στους υπολογιστές μου πολλές από αυτές, πότε για λόγους πρακτικούς (μέγεθος δίσκου, χαρακτηριστικά του μηχανήματος κλπ.), άλλοτε από περιέργεια ή ακόμα και για πειραματισμό. Ακόμα έχω CDs και μικρής χωρητικότητας USB sticks και κάρτες SD με τέτοιες διανομές, με ορισμένες εξ αυτών να χρονολογούνται 10-15 χρόνια πίσω, ίσως και πιο πολύ.
Αυτού του είδους οι διανομές είναι «επιστήμη», καθώς οι δημιουργοί τους καλούνται να χωρέσουν σε ελάχιστα MB ένα ολόκληρο λειτουργικό σύστημα με -τουλάχιστον- κάποιες καθημερινές εφαρμογές γενικής χρήσης.
Πρακτικά, είναι αδύνατο να αναφέρω κάθε υπάρχουσα διανομή αυτής της κατηγορίας μα και άτοπο, αφού, προφανώς, δεν τις έχω δοκιμάσει όλες. Θα σταθώ, όμως, στις πέντε που μου έμειναν -και εξακολουθούν να υπάρχουν- μετά από τόσα χρόνια, οι οποίες παράλληλα δεν απαιτούν ιδιαίτερη εμπειρία.
Επίσης, έξω από αυτήν τη λίστα θα αφήσω ορισμένες ακόμα διανομές που άδικα περιλαμβάνονται στις «μινιμαλιστικές», ασχέτως αν τα διάφορα Linux blogs τις παρουσιάζουν σαν τέτοιες μπερδεύοντας το «ελαφρύ» με το «μινιμαλιστικό».
antiX Linux
Είναι μια διανομή η οποία βασίζεται στο Debian και, όπως φανερώνει το όνομά της, δημιουργήθηκε με σκοπό να μπορεί να τρέχει σε πεπαλαιωμένα μηχανήματα. Βλέπετε, χρόνο με τον χρόνο, από τον πυρήνα Linux αφαιρούνται drivers και άλλα, τα οποία παρέχουν υποστήριξη σε παλιότερο hardware. Κάτι εύλογο, προφανώς, αφού αλλιώς θα είχαμε έναν «πυρήνα-τέρας» πάρα πολλών GB.
Στο antiX δε θα βρούμε τίποτα από αυτά που έχουμε συνηθίσει στις «mainstream» διανομές. Δεν υπάρχει GNOME, δεν υπάρχει Plasma, ούτε οποιοδήποτε άλλο σύγχρονο γραφικό περιβάλλον. Εδώ έχουμε το ROX Desktop και τον διαχειριστή παραθύρων IceWM, με την κατανάλωση πόρων να κινείται σε χαμηλά επίπεδα —σημαντικό για παλιούς υπολογιστές. Επίσης, απουσιάζει παντελώς το systemd, κάνοντας τη διανομή να φαντάζει σαν ένας από τους τελευταίους των Μοϊκανών.
Οι εφαρμογές που περιλαμβάνει το antiX είναι ελάχιστες, ενώ λείπουν όλες αυτές οι σύγχρονες που γνωρίζουμε. Αυτό, όμως, έχει ως αποτέλεσμα το συνολικό μέγεθος της βασικής έκδοσης «base» να είναι ~700 MB.
Με τον καιρό, προστέθηκαν μερικές ακόμα εκδόσεις: η «full», η οποία περιλαμβάνει τη σουίτα γραφείου LibreOffice και ανέρχεται στα 800 MB, η «core» με μέγεθος περίπου 312 MB και η ακόμα πιο μικρή «net» στα 150 MB!
Το antiX αποτελεί μια από τις αγαπημένες μου διανομές διαχρονικά. Αρκετά χρόνια πριν, όταν την είχαμε πρωτοπαρουσιάσει, κάποιος φίλος μας είχε γράψει σχετικά (όπως τα θυμάμαι, έστω):
Είναι μια διανομή που μας είχε βοηθήσει τα μάλα. Βρισκόμαστε στην περίοδο 2003 με 2005, δε θυμάμαι ακριβώς, όπου φυσικά διαφορετική η δυναμική των υπολογιστών μα και της τεχνολογίας γενικότερα. Εκεί που εργαζόμουν, ενώ δαπανήθηκαν αρκετά χρήματα για το στήσιμο τεχνολογικών υποδομών, δεν έγινε το ίδιο και με τους υπολογιστές που δόθηκαν στους εργαζόμενους.
Παραλάβαμε κάποια μεταχειρισμένα χρέπια και ελάχιστα σύγχρονα καλά μηχανήματα, τα οποία -ως είθισται- τα πήραν αυτοί που δεν τα χρειάζονταν και ούτε καν ήξεραν να τα χρησιμοποιούν.
Για τα πρώτα, τα χρέπια, το μπαλάκι έπεσε στους εργαζόμενους προκειμένου να τα κάνουν να δουλέψουν και φυσικά να γίνουν παραγωγικά. Και εκείνα τα χρόνια, δεν υπήρχε ούτε εμπειρία, ούτε είχε και ο καθένας προσωπικό υπολογιστή στο σπίτι του —που αν είχε, για το όποιο πρόβλημα κατέφευγε στον ξάδελφο/φίλο που «ήξερε από γκομπιούτερ».
Ορισμένα από τα χρέπια δεν είχαν καν σκληρό δίσκο, άλλα είχαν σπασμένα Windows XP που δε φόρτωναν καν, άλλα Windows 95 και τέλος πάντων, τραγελαφικές καταστάσεις.
Για να μη μακρηγορώ με τα τι και τα πώς, πήρα το «μαγικό» CD με το antiX και άρχισα να το φορτώνω στα μηχανήματα που είχαν σκληρό δίσκο. Το αποτέλεσμα ήταν πως, έστω και αν οι άνθρωποι αυτοί δεν είχαν ξαναδεί ποτέ ως τότε Linux, με ελάχιστη εκπαίδευση μπορούσαν, πλέον, να κάνουν τα βασικά καλύπτοντας τις επαγγελματικές ανάγκες, έχοντας ένα παραγωγικό μηχάνημα.
Ομολογουμένως, δεν ήταν εύκολο, αφού οι περιλαμβανόμενες εφαρμογές ήταν «αρχαϊκές» σε εμφάνιση μα με λίγο κόπο και επιμονή όλοι τα κατάφεραν.
Tiny Core Linux
Εδώ έχουμε να κάνουμε με μια διανομή πραγματικά εντυπωσιακή, αφού η συνιστώμενη έκδοση «TinyCore» χωράει σε μόλις 21 MB! Από εκεί και πέρα, έχοντας ως βάση το baseOS και έναν πολύ μικρό πυρήνα, δίνει τη δυνατότητα να εγκαταστήσει κάποιος τις εφαρμογές που θέλει και μόνο αυτές.
Κατά την εγκατάσταση, δεν περιλαμβάνει καμία απολύτως εφαρμογή, αν και μπορούμε να κατεβάσουμε άμεσα ορισμένες από ένα μικρο αποθετήριο.
Το Tiny Core Linux δεν είναι μια διανομή για όλους μα απευθύνεται κυρίως σε χομπίστες ή σε όσους κατ’ ανάγκη χρησιμοποιούν υπολογιστές με χαμηλών επιδόσεων hardware. Παρόλα αυτά, διαθέτει και τη μεγαλύτερη έκδοση «CorePlus» -που μοιάζει σαν την καλύτερη επιλογή για τους περισσότερους- με μέγεθος 163 MB. Η έκδοση αυτή έχει υποστήριξη για ασύρματη δικτύωση και πληκτρολόγια εκτός του αγγλικού, καθώς και εργαλεία εγκατάστασης για εναλλακτικούς διαχειριστές παραθύρων και άλλα εύχρηστα βοηθητικά προγράμματα.
Η ιστοσελίδα του Tiny Core Linux
SliTaz GNU/Linux
Η διανομή με το περίεργο πλήρες όνομα «Simple Light Incredible Temporary Autonomous Zone» αρκείται στα 51 MB και συνοδεύεται από μια εντυπωσιακή συλλογή οδηγών και εφαρμογών. Οι πρώτοι με εντυπωσίασαν όταν το είχα δοκιμάσει, αφού αναγνώρισε κάποιο «ιδιότροπο» εξωτερικό hardware που είχα την εποχή εκείνη, ενώ έτρεξε «λουλούδι» σε έναν μικρο φορητό υπολογιστή με μόλις 512 MB RAM.
Το SliTaz GNU/Linux υπήρξε για εμένα ένας «δάσκαλος» όσον αφορά τη γραμμή εντολών. Ο λόγος για αυτό ήταν πως κατά την εκκίνηση περιλαμβάνει και επιλογή λειτουργίας χωρίς γραφικό περιβάλλον, όπου -σύμφωνα με τον δημιουργό του- μπορεί να τρέξει σε μηχανήματα με 64 MB RAM!
Δε θα πρέπει να παραλείψω και την επιλογή που δίνει, όπως και το Puppy, να αποθηκεύσoυμε τις ρυθμίσεις μας σε ένα USB stick, ούτως ώστε να μπορούμε να έχουμε το προσωποποιημένο μας σύστημα άμεσα διαθέσιμο παντού. Μάλιστα, επειδή προηγουμένως χρησιμοποιούσα το Madriva, προσαρμόστηκα πολύ εύκολα, και το κέντρο ελέγχου TazPanel έκανε τα πράγματα πολύ εύκολα.
Aν θυμάμαι καλά, το SliTaz ήταν και η πρώτη διανομή που με έφερε σε επαφή με τη μετατροπή πακέτων. Με την εντολή tazpkg μπορεί να μετατρέψει αρχεία .deb, .rpm και άλλα πιο… εξωτικά.
Μεγάλος δάσκαλος το SliTaz παιδιά.
Η ιστοσελίδα του SliTaz GNU/Linux
Slax
Έρωτας με το πρώτο boot! Έτσι ένιωσα όταν έτρεξα πρώτη φορά αυτήν τη μικροσκοπική διανομή. Έχοντας ήδη μάθει το modular system χάρη στο SliTaz, το Slax ήταν παιχνιδάκι. Και πανέμορφο, επίσης.
Άσε που χρειαζόταν μόνο 256 MB για να μπορώ να χρησιμοποιήσω το KDE, του οποίου ήμουν μεγάλος fan εκείνo τον καιρό. Αν και το Slax διαθέτει μια text-mode έκδοση, δεν τη χρησιμοποίησα ποτέ και αρκέστηκα στο περιβάλλον του KDE, προσθέτοντας ελάχιστες εφαρμογές που επιθυμούσα.
Μέσα από αυτό γνώρισα το Slackware -την παλαιότερη Linux διανομή, στην οποία βασίζεται- και ανοίχτηκε μπροστά μου ένας νέος κόσμος στο Linux. Πλέον, διαθέτει περισσότερες εκδόσεις, προσανατολισμένες σε διάφορες μορφές χρήσης (multimedia, server κ.ά.).
Αν ασχολείστε με το Linux, το Slax είναι μια διανομή που πρέπει οπωσδήποτε να δοκιμάσετε πριν αποχωρήσετε από τον μάταιο τούτο κόσμο.
Porteus
Το Porteus είναι μια πιο σύγχρονη μικρή διανομή. Έρχεται με διάφορες επιλογές για γραφικό περιβάλλον και έτσι οι εκδόσεις του κυμαίνονται από 270 MB ως 350 MB περίπου. Κάποια στιγμή την είχα εγκαταστήσει σε έναν SSD (μέχρι που άφησε χρόνους) και ήταν εκπληκτικός ο χρόνος φόρτωσης.
Και αυτή η διανομή βασίζεται στο Slackware. Μάλιστα, χρησιμοποιεί τον διαχειριστή πακέτων USM, ξεφεύγοντας λίγο από τις μινιμαλιστικές εφαρμογές. Εντούτοις, πρόκειται για ένα λειτουργικό σύστημα δημιουργημένο έτσι ώστε να τρέχει σε υπολογιστές που δεν είναι ισχυροί.
Διαθέτει επίσης και την έκδοση «Kiosk», που περιορίζεται μόνο σε έναν περιηγητή Ιστού. Αυτό σημαίνει πως μπορεί να χρησιμοποιηθεί για διάφορες ανάγκες σε μηχανήματα δημόσιας πρόσβασης.
Διανομές μικρές αλλά… θαυματουργές!
Αυτές είναι, λοιπόν, οι μικρές διανομές που ξεχώρισα έπειτα από αρκετά χρόνια ενασχόλησης με το Linux και μέσα από την προσωπική μου εμπειρία. Το Puppy Linux δεν το έβαλα στη λίστα, επειδή όλοι το γνωρίζουν και είναι στην ουσία ο πρώτος διδάξας στο είδος.
Πηγή άρθρου: https://planet.ellak.gr/ , https://osarena.net/